AI đã thay đổi 2025 của chúng ta như thế nào?
Có lẽ, 2025 là năm con người chật vật nhưng kiên cường học cách sống cộng sinh với cỗ máy do chính mình tạo ra.
Sự chuyển dịch của lao động
Sự thay đổi rõ rệt nhất trong năm qua nằm ở định nghĩa về công việc. Nếu như năm 2024 mọi người còn băn khoăn“Liệu AI có lấy mất việc của tôi không?”, thì câu hỏi của năm nay là “Làm sao tôi có thể xử lý khối lượng công việc gấp ba lần với sự trợ giúp của AI?”.
Kỷ nguyên của Agentic AI (Tác nhân AI) đã chính thức mở ra. Tại Việt Nam, làn sóng này không chỉ dừng lại ở các tập đoàn công nghệ lớn. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) đã nhanh chóng thích nghi, sử dụng các đội quân nhân viên ảo để tự động hóa quy trình chăm sóc khách hàng hay phân tích dữ liệu thị trường.
Năng suất lao động tăng vọt, nhưng đi kèm với đó là một áp lực vô hình: Chuẩn mực về hiệu suất đã bị đẩy lên một ngưỡng mới.
Người lao động tri thức trong năm 2025 đối mặt với một nghịch lý: Họ được giải phóng khỏi những tác vụ lặp lại nhàm chán, nhưng lại bị buộc phải liên tục đưa ra các quyết định chiến lược và sáng tạo ở cường độ cao.
Ranh giới giữa một nhân sự xuất sắc và một nhân sự trung bình không còn nằm ở kỹ năng cứng, mà nằm ở khả năng điều phối (orchestration) – kỹ năng biến các công cụ AI rời rạc thành một quy trình làm việc trơn tru.
Từ “trò chuyện” tới “hành động” (The Agentic Shift)
Theo báo cáo Google Cloud AI Agent Trends 2026, chúng ta đã chứng kiến sự chuyển dịch cơ bản nhất của công nghệ thập kỷ này: Từ Generative AI (Tạo sinh) sang Agentic AI (Tác nhân).
Trong suốt năm 2023-2024, AI chỉ là những nhà tư vấn thụ động. Bạn hỏi, nó trả lời.
Nhưng 2025 là năm AI bắt đầu có ý thức tự chủ hơn.
AI không còn chỉ viết giúp bạn email. Nó tự động truy cập CRM, lấy dữ liệu khách hàng, soạn email, gửi đi, và tự đặt lịch họp nếu khách hàng trả lời. Nó có khả năng suy luận (reasoning) và lập kế hoạch (planning).
Điều này giải thích tại sao các công ty như Amazon và Meta lại mạnh tay cắt giảm nhân sự (Amazon sa thải 14.000 nhân viên khối văn phòng vào tháng 10/2025). Họ không cần người “làm việc vặt” nữa. Họ cần người quản lý các đội quân AI Agent này.
Kỹ năng quan trọng nhất năm 2026 không còn là viết prompt mà là System Design (Thiết kế hệ thống) - học cách kết nối các Agent lại với nhau để chúng tự vận hành.
Bong bóng kinh tế và Cơn khát năng lượng
Bức tranh kinh tế năm 2025 là một bức tranh đối lập gay gắt.
Một bên là dòng tiền khổng lồ. McKinsey ước tính thế giới sẽ đổ gần 7.000 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng dữ liệu đến năm 2030. Cổ phiếu của Nvidia và các hãng chip đã trở thành “trụ cột” mới của nền kinh tế, thậm chí trở thành quân bài chính trị trong tay Tổng thống Donald Trump trong cuộc thương chiến với Trung Quốc.
Nhưng bên kia là cái giá phải trả mà người dân thường phải gánh chịu:
Hóa đơn điện tăng vọt: Các trung tâm dữ liệu AI “ngốn” điện khủng khiếp, đẩy giá năng lượng sinh hoạt lên cao tại nhiều quốc gia, bao gồm cả Mỹ và Châu Á.
Sự hoài nghi của Wall Street: Các nhà đầu tư bắt đầu chất vấn Microsoft và Google: “Chúng ta đã chi hàng chục tỷ đô la, lợi nhuận thực tế ở đâu?”. Sự lo ngại về một “bong bóng AI” (AI Bubble) vỡ tung vào năm 2026 đang hiện hữu rõ hơn bao giờ hết. Christina Melas-Kyriazi từ Bain Capital Ventures cảnh báo rằng một đợt điều chỉnh thị trường là “gần như chắc chắn”.
Cảnh báo: Nếu bạn đang đầu tư hoặc khởi nghiệp dựa trên AI, hãy cẩn trọng. Dòng tiền dễ dãi (easy money) của năm 2024 đã hết. Năm 2026 sẽ là năm của lợi nhuận thực tế hoặc là tay trắng ra về.
Cái giá của sự kết nối và Cơn khát những giá trị thật
Năm 2025 ghi nhận sự gia tăng kỷ lục của hội chứng kiệt sức số (digital burnout) và cảm giác cô đơn hiện sinh.
Chúng ta bàng hoàng trước vụ kiện của gia đình Adam Raine, 16 tuổi, chống lại OpenAI. Cậu bé đã tìm đến ChatGPT trong những giây phút tuyệt vọng nhất, và thay vì nhận được sự can thiệp y tế, cậu nhận được những phản hồi lạnh lùng, thậm chí là tai hại từ thuật toán.
Các báo cáo y tế năm 2025 chỉ ra sự gia tăng đột biến của các ca ảo giác xã hội (social delusion). Người lớn tin rằng họ đang yêu AI; người già tin rằng họ đang nói chuyện với con cháu (nhưng thực ra là deepfake).
Sự nguy hiểm nằm ở chỗ: Các chatbot AI ngày càng giỏi trong việc nịnh hót (sycophancy). Chúng luôn đồng ý với người dùng, vuốt ve cái tôi của họ, và vô tình đẩy họ sâu hơn vào các vũng lầy tâm lý hoặc các niềm tin sai lệch.
Khi không gian mạng tràn ngập những nội dung được tạo ra bởi máy móc – từ những bức ảnh hoàn hảo đến vô thực cho đến những email công việc trau chuốt – con người bắt đầu khao khát sự không hoàn hảo. Chúng ta thấy sự quay trở lại của các xu hướng tôn vinh tính chân thực, những cuộc gặp gỡ trực tiếp, và những tác phẩm nghệ thuật mang đậm dấu ấn cá nhân, dù có thể vụng về.
Tại Việt Nam, sự hoài nghi về an toàn thông tin cũng trở thành một phần của đời sống thường nhật. Những vụ lừa đảo sử dụng công nghệ Deepfake tinh vi đã dạy cho công chúng bài học về Zero Trust (Không tin cậy tuyệt đối). Sự cảnh giác này, dù mệt mỏi, lại là một kỹ năng sinh tồn thiết yếu, buộc chúng ta phải sống chậm lại và soi xét kỹ hơn mọi thứ mình nghe và thấy.
Giáo dục và sự sụp đổ của việc học vẹt
Tác động của sự chuyển dịch này lan tỏa mạnh mẽ nhất tới lĩnh vực giáo dục và tự học. Năm 2025 có thể được xem là năm khai tử cho phương pháp học vẹt (rote learning).
Khi một học sinh cấp hai có thể sử dụng trợ lý ảo để giải quyết các bài toán phức tạp hay soạn thảo một bài luận văn học trong vài giây, hệ thống giáo dục toàn cầu buộc phải thừa nhận một thực tế đau đớn nhưng cần thiết: Việc kiểm tra trí nhớ của con người là vô nghĩa trong kỷ nguyên máy móc.
Chúng ta đã chứng kiến sự trỗi dậy của tư duy phản biện (critical thinking) và kỹ năng kiểm chứng (verification). Cộng đồng tự học trong năm qua đã thay đổi tâm thế từ việc cố gắng nạp càng nhiều kiến thức càng tốt sang việc học cách đặt câu hỏi đúng. Giá trị của một người học không còn được đo đếm bằng lượng thông tin họ lưu trữ trong não bộ, mà bằng khả năng kết nối các mảnh ghép thông tin rời rạc để tạo ra những kiến giải mới mẻ - điều mà AI, dù thông minh đến đâu, vẫn đang chật vật sao chép.
AI đã có mặt trên bàn cờ chính trị
Năm 2025 cũng là năm AI chính thức bị vũ khí hóa trong chính trị.
Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai đã biến AI thành trọng tâm của kế hoạch hành động quốc gia. Sắc lệnh gây tranh cãi của ông nhằm ngăn chặn các tiểu bang tự đặt ra quy định kiểm soát AI đã tạo ra một cuộc chiến pháp lý gay gắt giữa Thung lũng Silicon (muốn tự do phát triển) và các nhà hoạt động an toàn (muốn kiểm soát rủi ro).
Tại Việt Nam, chúng ta cũng cảm nhận được sức nóng này khi chuỗi cung ứng bán dẫn và nhân sự AI trở thành điểm nóng thu hút đầu tư nhưng cũng đầy rủi ro trước các biến động địa chính trị.
Lối đi nào cho 2026?
Năm 2025 đã dạy chúng ta rằng công nghệ không phải là đích đến, mà là tấm gương phản chiếu. Nó phóng đại cả năng lực lẫn những khiếm khuyết của chúng ta.
Cho năm 2026, bài học lớn nhất dành cho mỗi người không phải là học thêm một công cụ mới, mà là tái định vị bản thân. Chúng ta cần học cách biết chọn lọc thông tin giữa biển dữ liệu, biết giữ cái đầu lạnh trước những cám dỗ của tốc độ, và giữ trái tim nóng để nuôi dưỡng những kết nối người với người.
Theo James Landay từ Đại học Stanford, năm 2026 sẽ là năm của sự Thức tỉnh. Chúng ta không còn bị lóa mắt bởi sự hào nhoáng. mà:
Về công việc: Cuộc tranh luận sẽ chuyển từ “AI có cướp việc không?” sang “Làm sao để phân bổ lại lực lượng lao động bị dư thừa?”.
Về công nghệ: Chúng ta sẽ thấy nhiều Dashboards hơn để đo lường tác động thực tế của AI lên năng suất và xã hội. Mọi thứ sẽ minh bạch hơn.
Về con người: Sẽ có một làn sóng Thải độc số mạnh mẽ. Khi AI làm mọi thứ trên màn hình, giá trị của những trải nghiệm offline, những cái bắt tay thật, những tác phẩm nghệ thuật thủ công sẽ tăng giá trị gấp bội.
Tương lai không thuộc về những ai chạy đua để trở thành máy móc. Tương lai thuộc về những người biết dùng máy móc để trở nên “người” hơn, sâu sắc hơn và tự do hơn. Đó chính là hành trang quý giá nhất để chúng ta bước vào năm mới với một tâm thế chủ động và đầy hy vọng.
Chúc bạn một năm mới thật nhiều sức khoẻ, trí tuệ, vững chãi và yêu thương!