Cuộc Cách Mạng Thầm Lặng của AI

Bài viết gốc từ Sam Altman - CEO OpenAI, lên cách đây 9 tiếng và khá thời sự nên dịch ra cho mọi người cùng đọc nhé. Tựa gốc là "The Gentle Singularity" - Điểm kỳ dị nhẹ nhàng.

Chúng ta đã đi quá xa rồi, không thể quay lại được nữa; cuộc cách mạng AI đã bắt đầu. Loài người đang sắp tạo ra trí tuệ nhân tạo siêu thông minh, và ít nhất cho đến giờ thì nó ít kỳ lạ hơn so với những gì chúng ta tưởng tượng.

Robot chưa đi lại trên phố, chúng ta cũng chưa nói chuyện với AI cả ngày. Con người vẫn chết vì bệnh tật, chúng ta vẫn không thể dễ dàng bay vào vũ trụ, và vẫn còn rất nhiều điều về vũ trụ mà chúng ta chưa hiểu.

Tuy nhiên, gần đây chúng ta đã xây dựng được những hệ thống thông minh hơn con người ở nhiều mặt, và có thể tăng cường đáng kể năng suất của những người sử dụng chúng. Phần khó nhất của công việc đã qua rồi; những hiểu biết khoa học giúp chúng ta tạo ra các hệ thống như GPT-4 và o3 rất khó khăn mới có được, nhưng sẽ đưa chúng ta đi rất xa.

AI sẽ góp phần vào thế giới theo nhiều cách, nhưng những lợi ích về chất lượng cuộc sống từ việc AI thúc đẩy tiến bộ khoa học nhanh hơn và tăng năng suất sẽ rất to lớn; tương lai có thể tốt hơn hiện tại rất nhiều. Tiến bộ khoa học là động lực lớn nhất của tiến bộ tổng thể; thật thú vị khi nghĩ về việc chúng ta có thể có nhiều hơn bao nhiêu.

Theo một nghĩa lớn nào đó, ChatGPT đã mạnh hơn bất kỳ con người nào từng sống. Hàng trăm triệu người dựa vào nó mỗi ngày và cho những công việc ngày càng quan trọng; một khả năng nhỏ mới có thể tạo ra tác động tích cực rất lớn; một sự sai lệch nhỏ nhân với hàng trăm triệu người có thể gây ra tác động tiêu cực rất lớn.

Năm 2025 chứng kiến sự xuất hiện của các tác nhân có thể làm công việc nhận thức thực sự; việc viết mã máy tính sẽ không bao giờ như cũ nữa. Năm 2026 có thể sẽ thấy sự xuất hiện của các hệ thống có thể tìm ra những hiểu biết mới lạ. Năm 2027 có thể thấy sự xuất hiện của robot có thể làm các nhiệm vụ trong thế giới thực.

Nhiều người hơn sẽ có thể tạo ra phần mềm và nghệ thuật. Nhưng thế giới muốn nhiều hơn cả hai thứ này, và các chuyên gia có lẽ vẫn sẽ giỏi hơn nhiều so với người mới, miễn là họ chấp nhận các công cụ mới. Nói chung, khả năng một người làm được nhiều việc hơn vào năm 2030 so với năm 2020 sẽ là một thay đổi nổi bật, và nhiều người sẽ tìm ra cách để hưởng lợi từ điều này.

Về những mặt quan trọng nhất, thập niên 2030 có thể không khác biệt một cách hoang dã. Mọi người vẫn sẽ yêu thương gia đình, thể hiện sự sáng tạo, chơi game và bơi ở hồ.

Nhưng về những mặt vẫn-rất-quan-trọng, thập niên 2030 có thể sẽ hoang dã khác biệt so với bất kỳ thời nào trước đây. Chúng ta không biết có thể đi xa đến đâu vượt qua trí thông minh cấp độ con người, nhưng chúng ta sắp khám phá ra.

Trong thập niên 2030, trí thông minh và năng lượng—những ý tưởng, và sức mạnh biến ý tưởng thành hiện thực—sẽ trở nên cực kỳ dồi dào. Hai thứ này từ lâu đã là những rào cản lớn nhất đối với sự tiến bộ của loài người; khi có đủ trí thông minh và năng lượng (cùng với quản lý tốt), về lý thuyết chúng ta có thể có bất cứ thứ gì khác.

Chúng ta đã sống với trí thông minh kỹ thuật số đáng kinh ngạc, và sau một chút sốc ban đầu, hầu hết chúng ta đã quen với nó. Rất nhanh chóng chúng ta chuyển từ kinh ngạc rằng AI có thể tạo ra một đoạn văn viết đẹp đến thắc mắc khi nào nó có thể tạo ra một cuốn tiểu thuyết viết đẹp; hoặc từ kinh ngạc rằng nó có thể chẩn đoán y tế cứu sống đến thắc mắc khi nào nó có thể phát triển phương pháp chữa trị; hoặc từ kinh ngạc nó có thể tạo ra một chương trình máy tính nhỏ đến thắc mắc khi nào nó có thể tạo ra một công ty hoàn toàn mới. Đây là cách cuộc cách mạng AI diễn ra: những điều kỳ diệu trở thành bình thường, rồi trở thành tiêu chuẩn.

Chúng ta đã nghe từ các nhà khoa học rằng họ có năng suất gấp hai hoặc ba lần so với trước khi có AI. AI tiên tiến thú vị vì nhiều lý do, nhưng có lẽ không có gì quan trọng bằng việc chúng ta có thể sử dụng nó để làm nghiên cứu AI nhanh hơn. Chúng ta có thể khám phá ra các chất nền tính toán mới, thuật toán tốt hơn, và ai biết được gì khác nữa. Nếu chúng ta có thể làm công việc nghiên cứu của một thập kỷ trong một năm, hoặc một tháng, thì tốc độ tiến bộ rõ ràng sẽ khá khác biệt.

Từ giờ trở đi, những công cụ chúng ta đã tạo ra sẽ giúp chúng ta khám phá thêm nhiều điều mới và tạo ra những hệ thống AI tốt hơn nữa. Tuy không phải AI tự động sửa đổi chính mình hoàn toàn, nhưng đây cũng là dạng đầu tiên của việc AI tự cải thiện bản thân.

Có những vòng lặp tự tăng cường khác đang hoạt động. Việc tạo ra giá trị kinh tế đã khởi động chu trình xây dựng cơ sở hạ tầng để vận hành những hệ thống AI ngày càng mạnh. Và việc robot tự chế tạo robot khác (hay trung tâm dữ liệu tự xây dựng trung tâm dữ liệu khác) cũng không còn xa nữa.

Nếu chúng ta phải làm một triệu robot hình người đầu tiên theo cách truyền thống, nhưng sau đó chúng có thể vận hành toàn bộ chuỗi cung ứng—khai thác và tinh chế khoáng sản, lái xe tải, vận hành nhà máy, v.v.—để chế tạo thêm robot, có thể xây dựng thêm cơ sở sản xuất chip, trung tâm dữ liệu, v.v., thì tốc độ tiến bộ rõ ràng sẽ khá khác biệt.

Khi việc sản xuất trung tâm dữ liệu được tự động hóa, chi phí trí thông minh cuối cùng sẽ hội tụ gần với chi phí điện. (Mọi người thường tò mò về việc một truy vấn ChatGPT sử dụng bao nhiêu năng lượng; truy vấn trung bình sử dụng khoảng 0,34 watt-giờ, khoảng bằng lượng mà một lò nướng sẽ sử dụng trong hơn một giây, hoặc một bóng đèn hiệu suất cao sẽ sử dụng trong vài phút. Nó cũng sử dụng khoảng 0,000085 gallon nước; khoảng một phần mười lăm thìa cà phê.)

Tốc độ tiến bộ công nghệ sẽ tiếp tục tăng tốc, và sẽ tiếp tục là trường hợp mà con người có khả năng thích ứng với hầu như bất cứ điều gì. Sẽ có những phần rất khó khăn như cả lớp việc làm biến mất, nhưng mặt khác thế giới sẽ trở nên giàu có nhanh chóng đến mức chúng ta sẽ có thể nghiêm túc xem xét những ý tưởng chính sách mới mà chúng ta chưa bao giờ có thể trước đây. Chúng ta có lẽ sẽ không áp dụng một hợp đồng xã hội mới cùng một lúc, nhưng khi nhìn lại trong vài thập kỷ tới, những thay đổi dần dần sẽ tạo nên điều gì đó lớn lao.

Nếu lịch sử là hướng dẫn, chúng ta sẽ tìm ra những việc mới để làm và những điều mới để muốn, và đồng hóa các công cụ mới một cách nhanh chóng (thay đổi việc làm sau cuộc cách mạng công nghiệp là một ví dụ gần đây tốt). Kỳ vọng sẽ tăng lên, nhưng khả năng sẽ tăng lên nhanh như vậy, và tất cả chúng ta sẽ có những thứ tốt hơn. Chúng ta sẽ xây dựng những thứ ngày càng tuyệt vời hơn cho nhau. Con người có một lợi thế quan trọng và tò mò lâu dài so với AI: chúng ta được lập trình sẵn để quan tâm đến người khác và những gì họ nghĩ và làm, và chúng ta không quan tâm nhiều đến máy móc.

Một nông dân tự cung tự cấp từ một nghìn năm trước sẽ nhìn vào những gì nhiều người trong chúng ta làm và nói rằng chúng ta có những công việc giả, và nghĩ rằng chúng ta chỉ đang chơi game để giải trí vì chúng ta có đủ thức ăn và những xa xỉ không thể tưởng tượng. Tôi hy vọng chúng ta sẽ nhìn vào những công việc một nghìn năm trong tương lai và nghĩ rằng chúng là những công việc rất giả, và tôi không nghi ngờ gì rằng chúng sẽ cảm thấy vô cùng quan trọng và thỏa mãn đối với những người làm chúng.

Tốc độ đạt được những điều kỳ diệu mới sẽ là rất lớn. Thật khó để thậm chí tưởng tượng ngày hôm nay những gì chúng ta sẽ khám phá ra trước năm 2035; có lẽ chúng ta sẽ đi từ giải quyết vật lý năng lượng cao năm này đến bắt đầu thuộc địa hóa không gian năm sau; hoặc từ một đột phá lớn về khoa học vật liệu năm này đến giao diện não-máy tính băng thông cao thực sự năm sau. Nhiều người sẽ chọn sống cuộc đời theo cách giống như vậy, nhưng ít nhất một số người có lẽ sẽ quyết định "cắm vào".

Nhìn về phía trước, điều này nghe có vẻ khó hiểu. Nhưng có lẽ khi trải qua nó, ta sẽ cảm thấy ấn tượng nhưng vẫn kiểm soát được. Cuộc cách mạng AI xảy ra từng bước một, sự thay đổi diễn ra chậm rãi. Chúng ta đang leo lên đường cong phát triển công nghệ theo cấp số nhân; nó luôn trông dốc đứng khi nhìn về phía trước và thoai thoải khi nhìn lại, nhưng thực chất là một đường cong liền mạch. (Hãy nghĩ lại năm 2020, việc có AI thông minh như con người vào 2025 nghe như thế nào, so với 5 năm qua thực sự diễn ra ra sao.)

Có những thách thức nghiêm trọng cần đối mặt cùng với những mặt tích cực rất lớn. Chúng ta cần giải quyết các vấn đề an toàn, về mặt kỹ thuật và xã hội, nhưng sau đó việc phân phối rộng rãi quyền truy cập vào siêu trí tuệ là cực kỳ quan trọng do những tác động kinh tế. Con đường tốt nhất có thể là gì đó như:

Giải quyết vấn đề căn chỉnh, có nghĩa là chúng ta có thể đảm bảo một cách vững chắc rằng chúng ta có được các hệ thống AI học và hành động hướng tới những gì chúng ta thực sự muốn về lâu dài (nguồn cấp dữ liệu mạng xã hội là một ví dụ về AI không căn chỉnh; các thuật toán cung cấp sức mạnh cho chúng rất đáng kinh ngạc trong việc khiến bạn tiếp tục cuộn và rõ ràng hiểu sở thích ngắn hạn của bạn, nhưng chúng làm điều đó bằng cách khai thác điều gì đó trong não bạn ghi đè lên sở thích dài hạn của bạn).

Sau đó tập trung vào việc làm cho siêu trí tuệ rẻ, có sẵn rộng rãi, và không quá tập trung với bất kỳ người, công ty, hay quốc gia nào. Xã hội có khả năng phục hồi, sáng tạo, và thích ứng nhanh chóng. Nếu chúng ta có thể khai thác ý chí và trí tuệ tập thể của mọi người, thì mặc dù chúng ta sẽ mắc nhiều sai lầm và một số thứ sẽ đi sai thực sự, chúng ta sẽ học và thích ứng nhanh chóng và có thể sử dụng công nghệ này để có được lợi ích tối đa và tác hại tối thiểu. Việc cho người dùng nhiều tự do, trong các giới hạn rộng mà xã hội phải quyết định, có vẻ rất quan trọng. Càng sớm thế giới có thể bắt đầu cuộc trò chuyện về những giới hạn rộng này là gì và cách chúng ta định nghĩa sự căn chỉnh tập thể, càng tốt.

Chúng tôi (toàn ngành, không chỉ OpenAI) đang xây dựng một bộ não cho thế giới. Nó sẽ cực kỳ được cá nhân hóa và dễ sử dụng cho mọi người; chúng ta sẽ bị giới hạn bởi những ý tưởng tốt. Trong một thời gian dài, những người kỹ thuật trong ngành khởi nghiệp đã chế giễu "những anh chàng có ý tưởng"; những người có ý tưởng và đang tìm kiếm một đội để xây dựng nó. Bây giờ tôi thấy rằng họ sắp có ngày tỏa sáng.

OpenAI bây giờ là nhiều thứ, nhưng trước hết, chúng tôi là một công ty nghiên cứu siêu trí tuệ. Chúng tôi có rất nhiều việc phải làm, nhưng hầu hết con đường phía trước giờ đã được thắp sáng, và những khu vực tối đang lùi lại nhanh chóng. Chúng tôi cảm thấy vô cùng biết ơn khi được làm những gì chúng tôi làm.

Trí thông minh quá rẻ để đo lường nằm trong tầm tay. Điều này có thể nghe điên rồ, nhưng nếu chúng tôi nói với bạn vào năm 2020 rằng chúng tôi sẽ ở vị trí như ngày hôm nay, nó có lẽ nghe điên rồ hơn so với những dự đoán hiện tại của chúng tôi về năm 2030.

Cầu mong chúng ta mở rộng một cách mượt mà, theo cấp số nhân và không có biến cố qua siêu trí tuệ.

---

Hành trình bắt đầu từ hôm nay

Trong khi thế giới đang chứng kiến cuộc cách mạng AI diễn ra từng ngày, câu hỏi quan trọng không phải là "liệu AI có thay đổi tương lai hay không" mà là "bạn sẽ ở đâu trong tương lai đó?" Như tác giả đã chia sẻ, "những anh chàng có ý tưởng" sắp có ngày tỏa sáng. Nhưng để biến ý tưởng thành hiện thực trong kỷ nguyên AI, bạn cần nhiều hơn chỉ trí tưởng tượng. Bạn cần hiểu AI hoạt động như thế nào, cần tư duy hệ thống để nhìn thấy bức tranh toàn cảnh, và quan trọng nhất - cần bắt đầu ngay hôm nay.

Tương lai không đợi ai. Nhưng may mắn thay, bạn không cần phải bước vào tương lai một mình.

Khám phá Khóa học AICI - AI Core Intelligence - nơi bạn sẽ học cách huấn luyện AI kết hợp với tư duy hệ thống, để không chỉ hiểu được cuộc cách mạng đang diễn ra, mà còn trở thành người tạo ra nó.

Hành trình hàng nghìn dặm bắt đầu từ bước chân đầu tiên.

Hôm nay chính là ngày để bạn bắt đầu.